Công nghệ Sonar là kỹ thuật quét sườn được sử dụng rất phổ biến trong quân sự như dò mìn, tìm tàu ngầm hay trong sinh học, khảo cổ, địa chất. Thuật ngữ này còn khá mới mẻ với rất nhiều người vì ngành nghê sử dụng đặc trưng của nó. Vậy Sonar là gì? Những ứng dụng thú vị của sonar trong đời sống, đặc biệt là các sinh vât biển ra sao? Cùng duavang tìm hiểu trong bài viết dưới đây nhé!
Mục Lục
Sonar là gì?
Sonar là viết tắt của từ tiếng Anh “sound navigation and ranging”, đây là một kỹ thuật sử dụng sự lan truyền âm thanh chủ yếu ở dưới nước. Điều này sẽ giúp liên lạc, tìm đường di chuyển hay phát hiện các đối tượng ở dưới đáy nước, trong nước, trên mặt nước như tàu bè, cá, vật thể trôi nổi hoặc chìm trong cát bùn.
Trong tiếng Việt, Sonar có nghĩa là sóng âm phản xạ, bỏ lọt loại sonar chỉ nghe mà không chịu phát ra sóng để phản xạ.
Sonar còn được ứng dụng như là phương tiện định vị bằng âm thanh. Trước đó, việc định vị âm trong không khí đã được sử dụng trước khi có sự xuất hiện của rada. Sonar trong không khí còn có thể sử dụng cho di chuyển của robot.
Sonar là gì? Sonar nghĩa là gì? Công nghệ Sonar (Ảnh: Internet)
Các loại Sonar phổ biến hiện nay
- Sonar chủ động: đây là loại sử dụng đầu phát (Transmitter) phát xung sóng, thường gọi là một ping, ở đầu thu sẽ nghe thấy tiếng vọng lại. Mỗi cách định vị đối tượng khác nhau sẽ có cách bố trí hình học các đầu thu và phát khác nhau.
- Sonar thụ động: Đây là loại lắng nghe nhưng không phát ra tín hiệu. Loại này thường được sử dụng trong quân sự, ngoài ra còn thường được sử dụng trong các ứng dụng khoa học.
Ví dụ cụ thể ứng dụng của sonar khi muốn phát hiện cá trong việc đánh cá hay nghiên cứu biển, các vụ nổ mìn ở đảo, phun trào hay rung chấn dưới đáy biển. Sonar được hiểu theo nghĩa rộng sẽ bao gồm cả kỹ thuật phân tích liên quan đến âm thanh phát từ xa nhằm xác định bản chất và vị trí của nguồn phát.
Ứng dụng của Sonar là gì?
Ứng dụng quân sự
Ứng dụng của sonar là gì? Để trả lời cho câu hỏi này thì ứng dụng phổ biến nhất của sonar chính là trong lĩnh vực quân sự. Năm 1919, Hải quân Mỹ đã chế tạo ra máy đo hồi âm.
Sonar chủ động được ứng dụng vào các mục đích quân sự sau:
- Tìm kiếm cứu nạn các phương tiện tàu thuyền, máy bay,… bị chìm, đắm.
- Phát hiện thủy lôi, dò mìn.
- Bảo vệ căn cứ
- Tác chiến chống ngầm
- …
Ứng dụng quân sự của sonar trong việc tìm kiếm tàu thuyền bị chìm đắm, dò min (Ảnh: Internet)
Ứng dụng dân sự
Dò tìm cá: Sử dụng sonar công suất nhỏ quét vào khu vực muốn dò tìm. Với những loài cá lớn hay đàn cá lớn sẽ cho ra phản xạ có thể được phát hiện. Chúng có thể được phát hiện khi xuất hiện sự bơi lội làm xáo động nước dẫn đến xáo động sự lan truyền và xuất hiện phản xạ sóng âm. Ngày nay, những phần mềm nhận dạng sự có mặt, độ lớn của cá được ứng dụng rất nhiều phục vụ cho nghề cá biển sâu. Các thiết bị này sẽ được gắn vào lưới để thu nhận thông tin sau đó chuyển đổi thông tin thành dạng số và truyền về máy điều hành trên tàu.
Đo sâu hồi âm (Echo sounding): Tên gọi khác là máy đo sải nước. Sử dụng loại sonar nhỏ gọn phát ra xung siêu âm vào nước để xác định độ sâu của nước thông qua sự thu nhận tín hiệu phản xạ từ đáy nước. Loại máy này thường được gắn các đầu thu cạnh tàu thuyền không bị tiếp xúc với nước để xác định trạng thái đáy nước, đo độ sâu hoặc có thể tìm được dị vật hay ranh rới trong lớp bùn đáy.
Dò tìm cá thường sử dụng sonar, phục vụ rất nhiều cho nghề cá biển sâu (Ảnh: Internet)
Ứng dụng Khoa học
Sonar quét sườn (Sida Scan Sonar): hay còn gọi là Sonar ảnh sườn (Side imaging sonar). Là một phương pháp địa vật lý thường được sử dụng trong nghiên cứu địa chất biển và là một phần quan trong của tàu nghiên cứu biển. Nó có thể được sử dụng trong việc tìm kiếm máy bay rơi, tàu biển chìm,….
Làm bản đồ địa hình vùng nước: Sonar làm nhiệm vụ đo độ sâu, xác định trạng thái và các dị vật trong nước, đáy nước sẽ biểu hiện trên hải đồ hoặc bản đồ. Sonar giúp ích rất lớn cho việc khám phá thế giới dưới mặt biển được dễ dàng hơn.
Ứng dụng tuyệt vời của sonar trong việc nghiên cứu và lập bản đồ dưới đáy đại dương (Ảnh: Internet)
Tác động của Sonar đến sinh vật biển
Khi tìm hiểu sonar là gì, có thể thấy những ứng dụng rất lớn của nó. Sóng âm thanh của sonar theo nghiên cứu cho thấy cường độ tập trung cao và có tác động lên các sinh vật biển. Biểu hiện rõ nhất phải kể đến là cá heo và cá voi, chúng đều sử dụng biosonar siêu âm để có thể liên lạc, định vị và làm tê liệt con mồi. Sonar của con người có thể làm chúng rối loại, rất có thể bị lạc đường và chết.
Khi vấp phải sóng sonar, một số loài cá có thể bị loạn hành vi hoặc có thể bị choáng như vấp phải biosonar của loài cá heo.
Tác động của Sonar đến cá heo và cá voi (Ảnh: Internet)
Kết
Trên đây, duavang.net đã cùng bạn đi tìm hiểu sonar là gì. Có thể thấy, sonar có tác dụng rất to lớn đặc biệt trong lĩnh vực quân sự và ứng dụng trong nghiên cứu biển. Hy vọng, những chia sẻ trên đây đã giúp bạn có thể bổ sung thêm một số kiến thức mới mẻ về sonar và những ứng dụng tuyệt vời của nó đối với cuộc sống ngày nay.
Jasmine Vu – duavang.net
