Trong chúng ta, chắc hẳn đã từng nghe tới thuật ngữ kinh tuyến, vĩ tuyến, kinh độ, vĩ độ. Tuy nhiên không phải ai cũng hiểu rõ kinh tuyến là gì, vĩ tuyến là gì. Thực chất thì kinh tuyến và vĩ tuyến sẽ giúp các bạn có thể xác định chính xác được vị trí của mọi điểm trên trái đất. Cùng tìm hiểu chi tiết khái niệm kinh tuyến là gì, vĩ tuyến là gì và sự khác nhau giữa chúng để có thể biết thêm một kiến thức bổ ích về vũ trụ bao la nhé.

Khái niệm kinh tuyến là gì, vĩ tuyến là gì và những thuật ngữ liên quan tới nó

Kinh độ là gì?

Kinh độ được hiểu đơn giản là các đường thẳng và nó có ký hiệu bằng chữ trong bảng chữ cái Hy lạp “λ” (Lambda). Đây là giá trị tọa độ địa lý được xác định theo hướng Đông – Tây và nó được sử dụng vô cùng phổ biến trong ngành bản đồ học và hoa tiêu. Một kinh độ còn biết đến là kinh tuyến và nó tạo thành một nửa đường tròn lớn.

Kinh tuyến là gì

Kinh tuyến chính là nửa đường tròn trên bề mặt trái đất và nó nối liền 2 địa cực có độ dài khoảng 20.000km cắt thẳng góc với đường xích đạo. Mặt phẳng của kinh tuyến 0 độ chạy qua đài quan sát thiên văn được đặt tại GreenWich – Luân Đôn và kinh tuyến 180 độ. Nó chia trái đất thành hai bán cầu đông và bán cầu tây.

Các kinh tuyến sẽ nối liên các cực từ là các kinh tuyến từ, những kinh tuyến nối liền các địa cực có tên là kinh tu yến địa lý còn các đường kinh tuyến vẽ trên bản đồ có tên là kinh tuyến họa đồ.

Kinh tuyến này cũng được nhiều gọi là kinh tuyến địa lý còn kinh tuyến địa từ là giao tuyến của bề mặt trái đất và mặt phẳng nối các cực địa bắc – nam.Nam.

Kinh độ là gì? Vĩ độ là gì? kinh tuyến là gì? Thế nào là kinh tuyến gốc, vĩ tuyến gốc (Ảnh: Internet)

Vĩ độ là gì

Ví độ là thuật ngữ chỉ các giá trị địa lý được dùng để chỉ một vị trí có xác định trên bề mặt trái đất. Ví độ chỉ các điểm ở phía bắc – nam của đường xích đạo. Còn trên bản đồ địa lý nó chính là các đường nằm ngang và vĩ độ cũng được gọi là vĩ tuyến.

Vĩ tuyến là gì

Vĩ tuyến chính là vòng tròn tưởng tượng, nơi mà nối các điểm có cùng vĩ độ với nhau. Trên trái đất, các vòng tròn vĩ tuyến có hướng từ đông sang tây và xác định bằng kinh độ. Một vĩ tuyến sẽ luôn vuông góc với kinh tuyến tại điểm giữa chúng, vĩ tuyến càng gần cực trái đất thì có đường kính càng nhỏ.

Hiện nay, trên trái đất có 5 vĩ tuyến, trong đó có 4 vĩ tuyến xác định dựa trên mối liên hệ giữa góc nghiêng trái đất với mặt phẳng quỹ đạo còn vĩ tuyến còn lại co xích đạo nằm giữa 2 cực.

• Vòng Bắc cực (66° 33′ 38″ vĩ bắc)
• Hạ chí tuyến (23° 26′ 22″ vĩ bắc)
• Xích đạo (0° vĩ bắc)
• Đông chí tuyến (23° 26′ 22″ vĩ nam)
• Vòng Nam Cực (66° 33′ 38″ vĩ nam)

Hạ chí tuyến và đông chí tuyến chính là ranh giới phía bắc và phía năm của vùng trên trái dất và nó có thể nhìn thấy mặt trời đi qua ít nhất một lần trong năm. Còn vòng cực bắc và nam chính là ranh giới của vùng xung quanh cực trái đất và nó cũng có thể nhìn thấy mặt trong trong suốt 1 ngày mùa hè trong năm.

Chí tuyến là gì

Chí tuyến là tên gọi của hai vĩ tuyến có vĩ độ +23°26’22” và -23°26’22” ở phía Bắc và phía Nam của đường xích đạo trái đất. Chí tuyến bắc có tên là chí tuyến cự giải (cancer) và chí tuyến nam có tên là chí tuyến ma kết (Caprocorn). Hàng năm vào ngày hạ chí (21 – 22/6) là lúc mặt trời ở trên đỉnh đầu của chí tuyến cự giải và vào ngày đông chí (21 – 22/12) thì mặt trởi sẽ ở trên đỉnh đầu của chí tuyến ma kết.

>>> Có thể bạn quan tâm: Đường xích đạo là gì? Những bí ẩn có thể bạn chưa biết về xích đạo

Cách xác định vị trí trên bản đồ dựa vào kinh tuyến và vĩ tuyến

Nếu bạn xác định được hai đường kinh tuyến và vĩ tuyến thì bạn có thể biết được vị trí của quốc gia bất kỳ hay vị trí mình đang đứng. Khi máy bay bay trên trời thì buộc phải xác định vị trí bằng kinh tuyến và vĩ tuyến. Khi bạn mở bản đồ trái đất thì có thể thấy ngay những vạch ngang dọc và nó đều có quy luật chung, đây chính là những đường kinh vĩ tuyến.

Để xác định vị trí trên kinh tuyến và vĩ tuyến thì bạn cần xác định được cực bắc và cực nam cũng như vị trí xích đạo, kinh vĩ tuyến. Thông thường, vĩ tuyến sẽ song song với xích đạo. Xích đạo ở vĩ tuyến 0 độ, mỗi hướng về phía nam bắc là 90 độ. Xích đạo hướng về phía nam sẽ gọi là vĩ độ nam và hướng về phía bắc sẽ là vĩ độ Bắc.

Kinh tuyến gốc được tính là đường chạy qua trạm thiên văn Greenwich – Luân Đôn và xác định là kinh độ 0. Từ đường này hướng về phía đông và tây sẽ chia đều cho 180 độ được gọi là Kinh Đông và Kinh Tây. Thực tế, đường này sử dụng để phân chia sự biến đổi ngày tháng quốc tế và nó là đường chuẩn. Nếu như cho bạn biết vĩ độ của Bắc Kinh là 39°54’ vĩ độ Bắc, kinh độ là 116°09’ kinh độ Đông thì bạn sẽ nhanh chóng xác định được vị trí của nó trên bản đồ.

Cách phân biệt kinh tuyến và vĩ tuyến

Sau khi đã hiểu rõ khái niệm kinh tuyến là gì, vĩ tuyến là gì thì bạn cần phải biết được cách phân biệt chúng. Hiện nay, có rất nhiều người nhầm lẫn giữa hai khái niệm này khiến cho việc xác định vị trí trên bản đồ gặp khó khăn hơn rất nhiều. Tuy nhiên, nếu bạn biết cách thì việc phân biệt nó vô cùng đơn giản, đó là:

• Có 360 kinh tuyến, và chỉ có 181 vĩ tuyến
• Các kinh tuyến sẽ gặp nhau ở Cực Bắc và Cực Nam, còn vĩ tuyến thì song song với nhau và không bao giờ cắt nhau.

Kinh tuyến là gì? Cách phân biệt kinh tuyến và vĩ tuyến (Ảnh: Internet)

>>> Có thể bạn quan tâm: mAh là gì? Tổng hợp kiến thức và công thức tính dung lượng pin

Lời kết

Hy vọng rằng thông qua bài viết trên đã giúp các bạn hiểu rõ được khái niệm kinh tuyến là gì, vĩ tuyến là gì và các khái niệm liên quan tới kinh tuyến và vĩ tuyến. Có thể thấy, việc xác định đường kinh tuyến và vĩ tuyến trên bản đồ là vô cùng cần thiết và nếu bạn biết cách thì việc xác định bản đồ sẽ dễ dàng hơn bao giờ hết.

Edward Nguyen – Duavang.net